แกนีมีดทรงพลังแม่เหล็กไฟฟ้าแรงกว่าโดยรอบดาวพฤหัสฯ 1 ล้านเท่า

วันที่เผยแพร่:

Thu 16 August 2018

ทีมนักดาราศาสตร์นานาชาติค้นพบว่าดวงจันทร์แกนีมีด (Ganymede) ของดาวพฤหัสบดีนั้น นอกจากจะได้ชื่อว่ามีสนามแม่เหล็กทรงพลังเป็นของตนเองแล้ว ลักษณะดังกล่าวยังทำให้เกิดคลื่นแม่เหล็กไฟฟ้าที่มีความเข้มสูงกว่าค่าเฉลี่ยโดยรอบดาวพฤหัสบดีถึง 1 ล้านเท่าอีกด้วย

รายงานการค้นพบดังกล่าวได้รับการตีพิมพ์ลงในวารสาร Nature Communications โดยระบุว่าผลวิเคราะห์ข้อมูลที่ยานสำรวจกาลิเลโอ (Galileo)รวบรวมได้ระหว่างช่วงทศวรรษ 1990 ชี้ว่าปรากฏการณ์ดังกล่าวเป็นสิ่งที่เกิดขึ้นอย่างถาวรโดยรอบดวงจันทร์แกนีมีด ซึ่งทำให้เกิดแสงเหนือและแสงใต้ (ออโรรา) บนดวงจันทร์แห่งนี้อย่างชัดเจน

เมื่อเทียบกับดวงจันทร์ขนาดใหญ่ดวงอื่น ๆ ของดาวพฤหัสบดีเช่นยูโรปา นับว่าแกนีมีดมีคลื่นแม่เหล็กไฟฟ้าที่ทรงพลังยิ่งกว่ากันมาก เนื่องจากยูโรปามีความแรงของคลื่นดังกล่าวสูงกว่าค่าเฉลี่ยโดยรอบดาวพฤหัสบดีเพียง 100 เท่า

ดาวบริวารบางส่วนของดาวพฤหัสบดี (จากซ้ายไปขวา) ดวงจันทร์ไอโอ, ยูโรปา,แกนีมีด และคัลลิสโต Image copyrightNASA

คำบรรยายภาพดาวบริวารบางส่วนของดาวพฤหัสบดี (จากซ้ายไปขวา) ดวงจันทร์ไอโอ, ยูโรปา,แกนีมีด และคัลลิสโต

ทีมผู้วิจัยได้นำคลื่นแม่เหล็กไฟฟ้าดังกล่าวมาแปลงเป็นคลื่นเสียงที่เรียกว่า Chorus wave ซึ่งฟังแล้วคล้ายเสียงนกร้องเพลงและเสียงวาฬร้องเรียกผสมผสานกัน และพบว่าคลื่นเสียงดังกล่าวของดวงจันทร์แกนีมีดมีความแรงมากเป็นพิเศษ โดยสามารถเร่งให้อนุภาคโดยรอบมีพลังงานสูงขึ้น และเกิดอิเล็กตรอนความเร็วสูงวิ่งอยู่ภายในสนามแม่เหล็กของดาวได้

อย่างไรก็ตาม นักดาราศาสตร์ยังไม่ทราบสาเหตุแน่ชัดที่ทำให้ดวงจันทร์แกนีมีดมีคลื่นแม่เหล็กไฟฟ้าที่ทรงพลังเช่นนี้ แต่สันนิษฐานว่าไม่พบปรากฏการณ์เดียวกันในดวงจันทร์บริวารที่ไม่มีสนามแม่เหล็กเป็นของตนเอง

ความรู้ที่ได้จากการค้นพบครั้งนี้ สามารถนำไปใช้ประโยชน์ในการออกแบบยานสำรวจอวกาศ ซึ่งจะออกปฏิบัติภารกิจในแถบโดยรอบดาวพฤหัสบดีในอนาคต โดยเฉพาะอย่างยิ่งในการหาวิธีหลบเลี่ยง "อิเล็กตรอนสังหาร" (Killer electrons) ซึ่งเป็นอนุภาคพลังงานสูงที่เกิดจากคลื่นแม่เหล็กไฟฟ้าทรงพลัง ที่อาจสร้างความเสียหายให้กับยานและอุปกรณ์ต่าง ๆ ได้