ไขมันดี ไขมันไม่ดี มันต่างกันอย่างไร

สมัยนี้คนเราห่วงสุขภาพกันมากขึ้น เราจึงเห็นคนจำนวนไม่น้อยพากันไปออกกำลังกาย บางคนก็ควบคุมอาหาร แต่ทั้งนี้สำหรับบางคน ยังมีความเข้าใจผิดเกี่ยวกับการคุมอาหาร นั่นก็คือ ไม่รับประทานไขมันเลย หรือ เลี่ยงอาหารที่มีคอเลสเตอรอลทุกชนิด ทำไม่ถึงผิดล่ะ? ไขมัน กับ คอเลสเตอรอล มันเป็นตัวการที่ทำให้อ้วนไม่ใช่เหรอ ?

จริงอยู่ที่คนรูปร่างอ้วนนั้นเกิดจากมีไขมันไปพอกตามส่วนต่าง ๆ ของร่างกาย แต่ไขมันเหล่านี้ สามารถลดได้จากการออกกำลังกาย เพื่อให้ร่างกายสร้างสัดส่วนระหว่างกล้ามเนื้อกับไขมันขึ้นมาใหม่ ทำให้ร่างกายสมส่วนขึ้น แต่ไขมันจากอาหารนั้น ไม่ได้ไปสะสมในร่างกายทั้งหมด รวมถึงคอเลสเตอรอล ซึ่งก็ไม่ใช่ตัวร้ายสุด ๆ อย่างที่บางคนเข้าใจ เพราะคอเลสเตอรอลมีประโยชน์ อาทิ ช่วยให้เซลล์ยืดหยุ่น และลำเลียงฮอร์โมนกับวิตามินบางชนิดให้ร่างกายนำไปใช้ประโยชน์ด้วย ซึ่งจริง ๆแล้ว ร่างกายเราก็สังเคราะห์คอเลสเตอรอลออกมาใช้เองได้ด้วย ที่เรากินเข้าไปจึงจัดว่าเป็นส่วนน้อยเท่านั้น

การที่คอเลสเตอรอลจะส่งผ่านไปยังส่วนต่าง ๆ ของร่างกายได้นั้น ต้องผ่านเซลล์ไขมัน 2 ชนิด นั่นก็คือ เซลล์ไขมันชนิดความหนาแน่นสูง หรือ high density lipoprotein (HDL) และชนิดความหนาแน่นต่ำ หรือ low density lipoprotein (LDL)

องค์ประกอบของ HDL กับ LDL นั้นคล้ายกันมาก นั่นคือจะประกอบไปด้วยไขมันเป็นแกน และมีโปรตีนกับคอเลสเตอรอลติดไปกับไขมันนี้ สิ่งที่แตกต่างกันก็คือ ความหนาแน่น โดย HDL มีความหนาแน่นสูงเนื่องจากปริมาณไขมันน้อย จึงทำให้มัน “แตกกระจาย” ได้ยากระหว่างที่ไหลเวียนอยู่ในกระแสเลือด ดังนั้นข้อดีของ HDL คือ ระหว่างที่มันไหลไปกับเลือดนั้น HDL จะไปจับกับคอเลสเตอรอลส่วนเกินและนำไปส่งที่ตับ เพื่อนำไปสร้างน้ำดี

แต่ LDL นั้นมีความหนาแน่นต่ำ และหน้าที่ของมันก็คือ ส่งคอเลสเตอรอลไปยังเซลล์ต่าง ๆ ทั่วร่างกาย ร่างกายในสภาวะปกติต้องการคอเลสเตอรอลไม่มากนัก อีกทั้งเนื่องจากมีความหนาแน่นน้อย ทำให้มัน” แตกกระจาย” ได้ง่ายเวลาที่ไหลอยู่ในกระแสเลือด ดังนั้นแทนที่ร่างกายจะได้คอเลสเตอรรอลไปให้ผนังเซลล์ พอมันแตก ร่างกายเรากลับได้ “อนุมูลอิสระ” แทน ซึ่งเป็นสิ่งไม่ดีต่อร่างกาย แต่ยังดีที่ HDL สามารถเก็บกวาดอนุมูลเหล่านี้กลับไปได้

ดังนั้น ร่างกายที่มีสุขภาพดี ควรมี HDL สูง ๆ และ LDL ต่ำ ๆ ซึ่งอาหารบางอย่างมีไขมันสูงก็จริง แต่ก็เป็นไขมันที่ไปสร้าง HDL ให้กับร่างกาย การที่เรางดรับไขมันทุกอย่าง ก็ทำให้เราลดโอกาสสร้างไขมันดีไปด้วยนั่นเอง

แล้วเราควรกินไขมันแบบไหน? ไขมันที่ร่างกายต้องการคือ “ไขมันไม่อิ่มตัว” พบมากในพืชตระกูลถั่ว และปลาต่าง ๆ ไขมันไม่อิ่มตัวจะเพิ่ม HDL และลด LDL ให้กับร่างกาย เราจึงควรรับประทานไขมันชนิดนี้ไว้บ้าง ส่วนไขมันจากสัตว์ เช่น มันหมู กะทิ เป็นต้น พวกนี้คือ “ไขมันอิ่มตัว” ซึ่งจะเพิ่มทั้ง HDL และ LDL ให้กับร่างกาย เราจึงไม่ควรบริโภคมากนัก แต่ไขมันที่น่ากลัวที่สุดเลยก็คือ “ไขมันทรานส์” ซึ่งเกิดจากการเติมสารเคมีบางอย่างให้กับไขมันพืช อาหารที่มีไขมันทรานส์ ก็คืออาหารที่ประกอบด้วย มาการีน อาหารทอดต่าง ๆ ที่ใช้น้ำมันทอดซ้ำไปซ้ำมานาน ๆ ไขมันชนิดนี้ เพิ่ม LDL ให้กับร่างกายมหาศาล และยังลด HDL อีกด้วย ดังนั้น เราจึงควรเลี่ยงอาหารพวกนี้ครับ

เรียบเรียงโดย : นายศิรภัทร ศิระโรจนกุล นักวิชาการ อพวช.