ระบบภูมิคุ้มกันร่างกาย
ปกติแล้วร่างกายของคนเราได้รับสิ่งแปลกปลอมต่าง ๆ เข้าสู่ร่างกายอยู่เป็นประจำทุกวัน อาทิ เแบคทีเรีย ไวรัส เชื้อรา สารเคมี ฝุ่นละออง ที่เจือปนอยู่ในอากาศ อาหาร และน้ำดื่มสิ่งแปลกปลอมเหล่านี้จะเรียกว่า แอนติเจน (Antigen) สิ่งแปลกปลอมอาจเข้าสู่ร่างกายโดยทางระบบหายใจ ผิวหนัง ระบบหมุนเวียนโลหิต หรือระบบย่อยอาหาร เมื่อร่างกายได้รับสิ่งแปลกปลอมเข้าไป ก็อาจทำให้เกิดอาการเจ็บป่วยและโรคภัยต่าง ๆ ได้ ดังนั้น ร่างกายจึงต้องมีกลไกเเพื่อป้องกัน กำจัด หรือทำลายสิ่งแปลกปลอมเหล่านั้นออกจากร่างกาย เช่น การสร้างสารคัดหลั่งต่าง ๆ ที่มีฤทธิ์ทำลายแบคทีเรีย กรดแลกติกที่ถูกขับออกมาทางผิวหนังเพื่อช่วยยับยั้งการเจริญเติบโตของแบคทีเรีย หรือแม้แต่ขนจมูกและน้ำเมือกในระบบทางเดินหายใจ สิ่งเหล่านี้จะทำหน้าที่กำจัดสิ่งแปลกปลอมในเบื้องต้น แต่ถ้าหากสิ่งแปลกปลอมที่เข้าสู่ร่างกายยังถูกกำจัดหรือทำลายไม่หมด ร่างกายจะมีกลไกอีกหนึ่งอย่างซึ่งทำหน้าที่กำจัดและทำลายสิ่งแปลกปลอมโดยเซลล์พิเศษที่เรียกว่า ฟาโกไซต์ ตัวอย่างเช่น เซลล์เม็ดเลือดขาวในกระแสเลือด จะทำหน้าที่กำจัดสิ่งแปลกปลอมโดยผ่านกระบวนการ ฟาโกไซโทซิส (Phagocytosis)
ในกรณีที่ไม่สามารถกำจัด หรือทำลายสิ่งแปลกปลอมที่เข้าสู่ร่างกายในปริมาณมากด้วยกระบวนการ ฟาโกไซโทซิส ได้ทั้งหมด ร่างกายจะสร้างกลไกที่ซับซ้อนขึ้นมาเพื่อทำลายสิ่งแปลกปลอมนั้น ๆ ที่เป็นอันตรายกับร่างกาย เรียกกลไกที่ซับซ้อนนี้ว่า ระบบภูมิคุ้มกัน (Immune system) ซึ่งระบบภูมิคุ้มกันเป็นกระบวนการของร่างกายที่จะสร้างโมเลกุลโปรตีนที่มีความจำเพาะที่เรียกว่า แอนติบอดี (Antibody) ซึ่งมีหน้าที่กำจัดและทำลายสิ่งแปลกปลอมต่าง ๆ ที่เข้าสู่ร่างกายอย่างจำเพาะกับชนิด และเรียกสิ่งแปลกปลอมที่มีความสามารถในการกระตุ้นการตอบสนองของร่างกายให้สร้างภูมิคุ้มกันว่า แอนติเจน (Antigen) โมเลกุลของแอนติบอดีที่เกิดขึ้นในร่างกายจะทำปฏิกิริยาเคมีเฉพาะกับแอนติเจน หรือสารที่มีคุณสมบัติเป็นแอนติเจน จะเกิดขึ้นบริเวณตำแหน่งบนผิวแอนติเจนที่สามารถทำปฏิกิริยาเฉพาะเจาะจงกับแอนติบอดีชนิดนั้นเรียกว่า Antigenic Determinant ซึ่งตำแหน่งนี้มีรูปร่างหรือโครงสร้างที่แตกต่างกันไป จึงทำให้แอนติเจนสามารถทำปฏิกิริยากับแอนติบอดีได้หลายชนิดและหลายโมเลกุล ทำให้ร่างกายของเรามีภูมิคุ้มกัน และสามารถต่อต้าน กำจัด และทำลายสิ่งแปลกปลอม สารเคมี และเชื้อโรคต่างๆได้
แหล่งที่มาข้อมูล : https://ketmaneenutsima.wordpress.com/
รศ. ดร.วิทยา ยศยิ่งยวด. การป้องกันตนเองของร่างกายและระบบภูมิคุ้มกัน. คู่มือการสอนชีววิทยา. คณะวิทยาศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย.
เรียบเรียงโดย : นางสาวภัทราพร แสนเทพ