อ็องเดร-มารี อ็องแปร์ (Andre Marie Ampere)

นักฟิสิกส์และนักคณิตศาสตร์ผู้ค้นพบทฤษฎีแม่เหล็กโลก ประดิษฐ์ มอเตอร์ไฟฟ้า ทั้งค้นพบสมบัติของไฟฟ้าและแม่เหล็ก และคำว่า "แอมแปร์" ที่ใช้เรียกหน่วยวัดปริมาณกระแสไฟฟ้าที่ไหลบนตัวนำ ก็ตั้งเป็นเกียรติแก่เขา "อังเดร มารี แอมแปร์" (Andre Marie Ampere) เกิดวันที่ 22 มกราคม พ.ศ.2318 ที่โปลีมีเยอร์ ฝรั่งเศส บิดาเป็นพ่อค้าฐานะดี ทำให้แอมแปร์ได้รับการศึกษาที่ดี เขาสนใจวิทยาศาสตร์ โดยเฉพาะคณิตศาสตร์ มีความชำนาญในวิชา Differential Calculus ตั้งแต่วัยเพียง 12 ขวบ และเมื่ออายุ 18 ก็ได้รับการยกย่องในฐานะนักคณิตศาสตร์ผู้มีความสามารถคนหนึ่งของฝรั่งเศส

ชีวิตพลิกผันเมื่อเกิดการปฏิวัติโค่นล้มระบบกษัตริย์ ชนชั้นสูงถูกสั่งประหารมากมาย รวมทั้งพ่อของแอมแปร์ เขาต้องลาออกจากโรงเรียน ไปเป็นครูในโรงเรียนแห่งหนึ่ง จากนั้นไปสอนวิชาคณิตศาสตร์ และดาราศาสตร์ชั้นมัธยมที่เมืองลีอองส์ และอีก 2 ปีได้รับเชิญสอนวิชา Analytical Calculus และกลศาสตร์ที่โรงเรียนโปลีเทคนิคแห่งฝรั่งเศส ที่นี่เองที่แอมแปร์เริ่มการทดลองเกี่ยวกับไฟฟ้า พร้อมได้ตำแหน่งหัวหน้าภาควิชาคณิตศาสตร์และกลศาสตร์ใน พ.ศ.2352 ซึ่งเป็นปีที่เขาเผยแพร่ผลงานทั้งด้านคณิตศาสตร์ เคมี ชีววิทยา ผลงานเหล่านั้นทำให้ได้รับเชิญเข้าเป็นสมาชิกสถาบันศิลปะและวิทยาศาสตร์ ขณะที่เขาทุ่มเทให้กับการศึกษา ค้นคว้า ทดลองทางวิทยาศาสตร์ตลอดเวลา
พ.ศ.2365 ฮันส์ คริสเตียน เออร์สเตด ภาควิชาฟิสิกส์ มหาวิทยาลัยโคเปนเฮเกน เผยแพร่การค้นพบความสัมพันธ์ระหว่างไฟฟ้าและแม่เหล็ก หลังจากพบว่าเมื่อวางสายไฟซึ่งมีกระแสไฟฟ้าไหลอยู่ลงใกล้กับเข็มทิศ เข็มจะกระดิก การค้นพบนี้นำสู่ทฤษฎีความสัมพันธ์ ระหว่างแม่เหล็กกับไฟฟ้า อิเล็กโทร แมกเนติซัม (Electro Mag netism Theory)

เมื่อแอมแปร์ทราบข่าว เขาทดลองบ้าง โดยครั้งแรกทำตามแบบเออร์สเตด เขาสรุปสาเหตุของปรากฏการณ์เนั้นว่า "เมื่อมีกระแสไฟฟ้าไหลผ่านลวดตัวนำ จะทำให้รอบๆ ลวดตัวนำเกิดอำนาจแม่เหล็ก ขึ้น" และสรุปได้ว่าในแม่เหล็กอาจมีไฟฟ้าซ่อนอยู่ จากนั้นทดลองต่อเส้นลวด 2 เส้นเข้ากับแบตเตอรี่ แล้ววางในแนวคู่ขนาน แอม แปร์สรุปได้ว่า "อำนาจที่ได้จากแม่เหล็กและกระแสไฟฟ้าวงจรปิดแบบเดียวกัน ปรากฏว่าถ้าปล่อยกระแสไฟฟ้าไปในทิศทางเดียวกัน ลวดทั้ง 2 เส้นจะผลักกัน แต่ถ้าปล่อยกระแสไฟฟ้าในทิศทางตรงข้ามกันลวดทั้ง 2 เส้นจะดึงดูดกัน ส่วนในแท่งแม่เหล็ก ถ้าหันขั้วเดียว กันเข้าหากันก็จะผลักกัน แต่ถ้าหันคนละขั้วจะดึงดูดกัน"

ต่อมาเขาทดลองเกี่ยวกับการเดินทางของกระแสไฟฟ้าบนลวดตัวนำต่อไป โดยการนำ คอยล์ (Coil) หรือขดลวดมาพันซ้อนกันหลายๆ รอบจนกลายเป็นรูปทรงกระบอก เรียกว่า โซเลนอยด์ (Solenoid) จากนั้นปล่อยกระแสไฟฟ้าเข้าไป ปรากฏว่าเกิดสนามแม่เหล็กภายในโซเลนอยด์ และการทดลองครั้งนี้ได้นำไปสู่การค้นพบทฤษฎีแม่เหล็กโลก ซึ่งเป็นเรื่องที่ถกเถียงกันมาเป็นเวลานานแล้วว่า เหตุใดบริเวณขั้วโลกเหนือและใต้จึงมีอำนาจแม่เหล็กอยู่

แอมแปร์ทดลองเพื่อให้ทุกคนเข้าใจทฤษฎีอันนี้ โดยการสร้างวงขดลวดไฟฟ้าขนาดใหญ่ขึ้น แล้วปล่อยกระแสไฟฟ้าเข้าไปในขดลวดทีละน้อย ผลปรากฏว่าเมื่อปล่อยกระแสไฟฟ้าเข้าไปจะมีอำนาจเหมือนแท่งแม่เหล็ก นอกจากนี้เขายังพบว่ายิ่งพันขดลวดมากเท่าไร ยิ่งทำให้เกิดกระแสไฟฟ้ามากขึ้น จากการทดลองครั้งนี้สรุปได้ว่า การเกิดแม่เหล็กโลกเกิดจากโลกมีประจุไฟฟ้าซึ่งเป็นเหตุทำให้เกิดอำนาจแม่เหล็ก และผลงานชิ้นนี้ได้นำไปสู่การสร้างสนามแม่เหล็กและมอเตอร์ไฟฟ้า

แหล่งที่มา https://ploiizploy-defrance.blogspot.com/2009/10/andre-marie-ampere_13.html