เรื่องน่ารู้เกี่ยวกับเทศกาลกินเจ
"เทศกาลกินเจ" มีอีกชื่อหนึ่งว่า "เทศกาลถือศีลกินผัก" หรือบางครั้งเรียกว่า "ประเพณีถือศีลกินเจ" โดยในช่วงเทศกาลนี้ผู้คนมักจะสวมเสื้อผ้าสีขาว จนถือเป็นสิ่งที่มักปฎิบัติกันมา เพื่อแสดงถึงความบริสุทธิ์ อีกด้วย
"เจ" คืออะไร "กินเจ" เพื่ออะไร
คำว่า "เจ" ในภาษาจีน มีความหมายว่า "อุโบสถ" หรือ การรักษาศีล 8 ของทางศาสนาพุทธนิกายมหายาน ที่จะมีการรักษาอุโบสถศีล ไม่บริโภคอะไรหลังเที่ยงวัน ตามหลักศีล 8 ข้อ และเป็นการไม่บริโภคเนื้อสัตว์ เพื่อเป็นการไม่เบียดเบียนสิ่งมีชีวิต รวมถึงรักษาศีล โดยการกินเจ นั้นมีจุดประสงค์หลัก ๆ คือ
- กินเจเพื่อสุขภาพที่ดีขึ้น : เพราะอาหารเจเป็นอาหารประเภทชีวจิต ช่วยปรับร่างกายให้สมดุล สามารถขับพิษของเสียต่าง ๆ ออกจากร่างกายได้ ร่างกายแข็งแรง และทำงานอย่างมีประสิทธิภาพ
- กินเจเพื่อทำบุญ : เพื่อชำระจิตใจให้ใสสะอาดไม่เบียดเบียดสัตว์โลก ทำให้จิตใจผ่องใสมากขึ้น
- กินเจเพื่อละเว้นกรรม : ที่เกิดจากการฆ่าสัตว์ตัดชีวิต โดยตามหลักความเชื่อทางศาสนาพุทธ การฆ่าเพื่อเอาเลือดเนื้อผู้อื่นมาเป็นของเราเป็นการสร้างกรรมในรูปแบบหนึ่ง แม้ว่าจะไม่ได้เป็นผู้ลงมือฆ่าเองก็ตาม
การกินเจมีหลักคือ
- งดเว้นเนื้อสัตว์เลย ไม่ว่า นมหรือไข่
- งดเว้นผักที่มีกลิ่นฉุน เช่น กระเทียม หัวหอม หลักเกียว กุ้ยช่าย ใบยาสูบ
- งดเว้นกินรสจัด และของหมักดอง
- ต้องถือศีลครบถ้วน ซึ่งหมายถึงไม่ดื่มเครื่องดื่มแอลกอฮอล์
การปฏิบัติตนในช่วงกินเจ
ในช่วงเทศกาลกินเจ 9 วัน 9 คืน ผู้ที่ต้องการกินเจอย่างครบถ้วนสมบูรณ์ซึ่งจะต้องปฏิบัติดังนี้
- รับประทานอาหารเจ
- งดอาหารรสจัด ซึ่งหมายถึงอาหารเผ็ด หวานมาก เปรี้ยวมาก เค็มมาก งดผักที่มีกลิ่นฉุนทั้งหลาย แยกภาชนะสำหรับอาหารเจเท่านั้น
- รักษาศีลห้า
- รักษาจิตใจให้บริสุทธิ์ รักษาอารมณ์ ไม่พูดคำหยาบคาย รวมถึงงดการมีเพศสัมพันธ์ ทำบุญทำทาน ไหว้พระ สวดมนต์
- นุ่งขาวห่มขาวตลอดเทศกาลกินเจ และควรแต่งกายชุดขาวเข้าร่วมพิธีกรรมต่าง ๆ ด้วย
กินเจ อย่างไรถูกหลักโภชนาการ และไม่อ้วน
คนที่กินเจอยู่ทุกปีอาจจะคุ้นชินกับคำว่า "ล้างท้อง" ก่อนการกินเจ ซึ่งมักจะเริ่มก่อนกินเจ 2-3 วัน นั้นคือ การปรับการกิน เพื่อให้ร่างกายได้ค่อย ๆ ปรับระบบการย่อยอาหารจากที่ย่อย "เนื้อสัตว์" มาเป็น "พืชผัก" แทน
อย่างที่บอก การกินเจควรให้ร่างกายได้ค่อย ๆ ปรับตัว เตรียมความพร้อมทั้งร่างกายและจิตใจ เพิ่มการกินผักในมื้ออาหารให้มากขึ้น ลดปริมาณเนื้อสัตว์หรือเปลี่ยนจาก เนื้อวัว เนื้อหมู เป็นการกิน ปลา ไข่ นม ถั่วเมล็ดแห้ง แทน และเมื่อกินเจก็อย่าลืมใส่ใจหลักโภชการด้วย โดยมีข้อแนะนำ ดังนี้
- กินอาหารให้ครบ 5 หมู่ในแต่ละมื้ออาหาร ประกอบด้วย โปรตีนจากถั่วเมล็ดแห้ง คาร์โบไฮเดรตจากข้าวแป้ง วิตามินและแร่ธาตุ จากพืชผัก ผลไม้ และไขมันจากน้ำมันแต่พอดี
- กินโปรตีนจากพืชให้หลากหลายและเพียงพอ เช่น เต้าหู้ ฟองเต้าหู้ น้ำเต้าหู้ โปรตีนเกษตร ถั่วและผลิตภัณฑ์จากถั่วเมล็ดแห้งทุกชนิด
- เลือกปรุงหรือซื้ออาหารที่มีรสชาติปานกลาง ไม่หวาน มัน เค็มจัด โดยเลือกเมนูประเภท ต้ม นึ่ง
- กินอาหารกลุ่มข้าวแป้ง เส้นต่าง ๆ และผลิตภัณฑ์เลียนแบบเนื้อสัตว์ที่ทำจากแป้งในปริมาณที่เหมาะสม เพราะอาจทำให้ได้พลังงานจากคาร์โบไฮเครตมากเกินไป
- เลือกกินผักผลไม้สด มากกว่าของมักดอง เพราะมีปริมาณโซเดียมสูง
- วัตถุดิบที่นำมาปรุงอาหารต้องไม่ปนเปื้อนเชื้อโรคและสารเคมีตกค้าง พืชผักควรล้างให้สะอาด
