ริกเตอร์ (Richter) ไม่ใช่หน่วยวัดของแผ่นดินไหว

     เมื่อวันที่ 19 มิถุนายน พ.ศ.2566 เวลา 08.40 น. เกิดแผ่นดินไหว จุดศูนย์กลางบริเวณ นอกชายฝั่งทางตอนใต้ของประเทศเมียนมา ขนาด 6.0 ความลึก 10 กิโลเมตร ห่างจากกรุงเทพมหานคร ประมาณ 500 กิโลเมตร ได้รับแจ้งรู้สึกสั่นไหวบริเวณอาคารสูงในจังหวัดนนทบุรี และกรุงเทพมหานคร ซึ่งแผ่นดินไหวในครั้งนี้เกิดจากรอยเลื่อนสะกาย ในบริเวณประเทศเมียนมา ที่มีลักษณะการเลื่อนตัวตามแนวระนาบ
     ในทุกครั้งที่มีเหตุแผ่นดินไหว เรามักคงได้ยินคำหนึ่งที่มีพบได้บ่อยครั้งคือ ‘มาตราริกเตอร์’ ซึ่งเป็นที่รู้กันว่าเป็นตัวเลขที่บอกถึงระดับความแรงของแผ่นดินไหวที่เกิดขึ้นในช่วงเวลานั้นๆ  
     ปัจจุบันเราเลิกใช้คำว่า ริกเตอร์ (Richter) หลังขนาดแผ่นดินไหว เพราะตัวเลข 7.5 8.1 ฯลฯ นั้นเป็น สเกล ที่ไม่ต้องมีหน่วยวัดมาห้อยท้าย และ ริกเตอร์ ก็เป็นชื่อคน ไม่ใช่หน่วยชั่ง-ตวงวัด เมื่อก่อนที่ใช้ ริกเตอร์ ห้อยท้าย เพราะให้เกียรติคนที่คิดวิธีวัดและคำนวณขนาดแผ่นดินไหวออกมาเป็นตัวเลข แต่ปัจจุบันมีอีกหลายวิธีคำนวณที่คิดมาจากนักแผ่นดินไหวหลายๆ คน แล้วก็ใช้ได้ดีไม่แพ้สูตรของริกเตอร์ เช่น มาตรา mb Ms Mw ดังนั้นเพื่อกันความสับสนว่าริกเตอร์เป็นหน่วย และให้เกียรตินักแผ่นดินไหวท่านอื่นๆ การรายงานขนาดแผ่นดินไหวในปัจจุบันจึงตัดคำว่า ริกเตอร์ ทิ้งไป พอได้ตัดคำว่า ริกเตอร์ ทิ้งไป บางท่านก็เกรงว่าการรายงานขนาดแผ่นดินไหวจะฟังโล้นๆ จึงนำคำว่า แมกนิจูด (magnitude) มาห้อยท้ายตัวเลขแทน ซึ่งก็ไม่ได้อีกเหมือนเดิม เพราะตัวเลขขนาดแผ่นดินไหวนั้นเป็น สเกล ไม่มีหน่วยวัดห้อยท้าย และ แมกนิจูด จริงๆ แล้วก็เป็นแค่คำทับศัพท์ ที่แปลได้ว่า ขนาด (ของเหตุการณ์ใดๆ) ดังนั้นลองนึกภาพตาม “แผ่นดินไหวขนาด 7.0 แมกนิจูด” แปลไทยเป็นไทยอีกที “แผ่นดินไหวขนาด 7.0 ขนาด” ปัจจุบันขนาดความรุนแรงของแผ่นดินไหวจึงไม่มีหน่วยต่อท้ายและถูกใช้งานตามหลักสากลทั่วโลก
      อย่างไรก็ตามนักวิทยาศาสตร์ เบโน กูเทนเบิร์ก (Beno Gutenbreg) และ ชาลส์ ฟรานซิส ริกเตอร์ (Charles Francis Richter) ยังคงได้รับการยกย่องในฐานะนักวิทยาศาสตร์ผู้อุทิศตนเพื่อการศึกษาทางด้านแผ่นดินไหวคนสำคัญของโลก

แหล่งที่มา
http://www.mitrearth.org/4-169-measurement-of-earthquake/
https://www.tnnthailand.com/news/tech/108246/

บทความที่เกี่ยวข้อง